Lezen is voor de geest wat beweging is voor het lichaam. |
Recente inzichten over het bevorderen van begrijpend lezen
Op het gebied van begrijpend lezen en het toepassen van leesstrategieën is Kees Vernooij een autoriteit. Hij signaleert dat het veelvuldig en geïsoleerd toepassen van leesstrategieën bij jongere kinderen en technisch zwakke lezers averechts kan werken, vooral als de docent zelf de achterliggende gedachte waarom hij de leerlingen dit laat doen, niet begrijpt. Het zich helemaal verliezen in een tekst en het zakelijk analyseren hiervan botst vaak. Voor oudere kinderen is het aanleren van leesstrategieën zinvoller (in verband met toenemende metacognitieve vaardigheden), maar aandacht voor woordenschat (inclusief activeren van voorkennis) en leesmotivatie blijkt in verhouding het meeste effect te sorteren. Gezocht moet worden naar een geïntegreerde aanpak van technisch/vloeiend lezen, leesstrategieën, woordenschat en leesmotivatie om het begrijpend lezen te bevorderen. Belangrijk is om leerlingen zelf een keuze te geven uit de boeken die ze lezen, veel met hen te praten over teksten en boeken en hen hier ook over te laten schrijven.
|
Begrijpend lezen (verdieping)
Onderzoeksvragen:
1. Wat zijn de kenmerken van een effectieve interventie die bijdraagt aan het verhogen van het begrijpend leesniveau van leerlingen van groep 7 en 8 in het basisonderwijs en de leerlingen van klas 1 en 2 in het voortgezet onderwijs? 2. Welke docentvaardigheden zijn een voorwaarde om de interventie effectief te onderwijzen en te implementeren? kenmerken effectieve interventie begrijpend lezen
Effectieve interventie Begrijpend Lezen
Aandachtspunten Woordenschatinstructie Hieronder staan enkele aandachtspunten voor woordenschatinstructie genoemd (Stahl, 1999; Beck, McKeown & Kruger, 2002; Fisher & Frey, 2009; De With, Visser & Puper, 2013):
De onderwerpen van lezen, spreken en schrijven zouden hetzelfde moeten zijn gedurende een langere periode, zodat leerlingen vertrouwd raken met het onderwerp. Dat versnelt tevens het leren van nieuwe woorden. wat is effectieve aanpak bij schoolimplementatie?
Visie en beleid (bron: CPS) Lezen met begrip is de sleutel tot schoolsucces. De ontwikkeling daarvan begint al in groep 1 van het basisonderwijs (begrijpend luisteren), loopt door in het voortgezet onderwijs en speelt een rol in alle vakken. Scholen die hun onderwijs zo inrichten dat leerlingen als zelfstandige begrijpende lezers de school verlaten, leveren een niet te onderschatten bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van kinderen, maar ook aan de maatschappij en zelfs aan de economische prestaties van ons land. Dit alles vraagt om een duidelijke visie en een herkenbaar leesbeleid in je school. De schoolleiding is er verantwoordelijk voor dat het lezen met begrip stevig verankerd is in het leesbeleid onder beleid. |
CPS biedt een e-formation aan die geïnteresseerden (taalcoördinatoren, leesspecialisten, intern begeleiders, docenten en leidinggevenden in PO en VO) de mogelijkheid om te reflecteren op de wijze waarop begrijpend lezen wordt vormgegeven in de eigen lessen of op de eigen school, aan de hand van de meest recente inzichten. Deze inzichten komen voort uit een driejarig onderzoeksproject dat CPS Onderwijsontwikkeling en advies van 2011 tot 2013 heeft uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW. Doel van dit onderzoeksproject is om een effectieve aanpak te ontwikkelen voor het begrijpend leesonderwijs in groep 7 en 8 van het PO en klas 1 en 2 van het VO om uiteindelijk het begrijpend leesniveau van leerlingen te verbeteren en een doorgaande leerlijn taal PO-VO te realiseren.
|
Veel boeken lezen = alles ineen
Veel lezen heeft een niet te onderschatten invloed op de ontwikkeling van leerlingen. Scholen waar 3x per week 20-30' schoolbreed (leerlingen, OP, OOP en SL) wordt gelezen, laten een significante verbetering zien van de taalontwikkeling op alle terreinen. Lezende leerlingen presteren met veel minder uren Nederlands aanzienlijk beter dan niet-lezende leerlingen met het normale aantal lessen Nederlands. Het is belangrijk dat docenten een voorbeeldgedrag laten zien door veel te praten over interessante boeken. Ook ouders en (vooral) medeleerlingen hebben invloed op het leesgedrag van vmbo-leerlingen.
|
Veel lezen = geïntegreerde toename van 'Lezen met Begrip':
Voorbeelden, kijkwijzers en tips
uitbreiding woordenschat
Door kilometers te maken in lezen, neemt niet alleen het technisch leesniveau, maar ook de woordenschat enorm toe. CDB-docenten vanuit het primair onderwijs zijn vertrouwd met de 4-takt methode die een duidelijk stappenplan aangeeft bij aandacht voor het activeren van voorkennis en woordenschatontwikkeling. Deze methode wordt ook in het vmbo gebruikt. Meer achtergrondinformatie en toelichtende filmpjes in Leraar 24.
Bron formulier en kijkwijzer: Hilfertsheem College
Speelse werkvormen
|
|
Bevorderen van leesmotivatie
|
|
|
Thematisch lezen
‘Thematisch lezen’ komt evenals ‘Vrij lezen’ (2010) voort uit het Research & Developmentproject ‘effectieve aanpak lezen in het voortgezet onderwijs’. Dit project heeft tot doel om te komen tot een effectieve, makkelijk implementeerbare en duurzame leesaanpak. De aanpak ‘Vrij Lezen’ is een succes. De sleutelwoorden in de aanpak van Vrij lezen, interesse en leesmotivatie, zijn ook de uitgangspunten in ‘Thematisch lezen’. Lees meer. |
Leeskracht werkt met leesboeken, informatieve boeken, strips en tijdschriften speciaal voor onderbouw VMBO-leerlingen. Voor de selectie van de boekenwordt o.a. gebruik gemaakt van de 4 you-collectie en de eenvoudige boeken van de Jonge Jury.
Bekijk het filmpje voor een indruk. |
|
toepassen van leesstrategieën
In het voortgezet onderwijs worden hoge eisen gesteld aan de leesvaardigheid van leerlingen. Goede lezers maken meer en flexibel gebruik van leesstrategieën dan zwakke lezers. Onderzoek van Bimmel (1999, 2000, 2004) toont aan dat training in leesstrategieën een licht positief effect heeft op de leesvaardigheid Nederlands. De onderzoekers adviseren op basis van dit onderzoek voorzichtig om deze strategieën te trainen. Ze bevelen daarbij aan om de werkvormen 'reflectie in duo's' en 'hardop denken' in te zetten, zodat de leerlingen zich bewust worden van hun denkproces. In het onderzoek naar de effecten van rolwisselend lezen (Van IJzendoorn, 1998) is het succes van deze werkwijze aangetoond. Lees meer.
Lees meer over het toepassen van leesstrategieën bij zwakke lezers in het vmbo. |
|